UZAY ARAŞTIRMALARI
KAZANIMLAR :
F. 7. 1. 1. 1. Uzay teknolojilerini açıklar
F. 7. 1. 1. 2. Uzay kirliliğinin nedenlerini ifade ederek bu kirliliğin yol açabileceği olası sonuçları tahmin eder
F. 7. 1. 1. 3. Teknoloji ile uzay araştırmaları arasındaki ilişkiyi açıklar
F. 7. 1. 1. 4. Teleskobun yapısını ve ne işe yaradığını açıklar
F. 7. 1. 1. 5. Teleskobun gök biliminin gelirindeki önemine yönettik çıkarımlarda bulunur
F. 7. 1. 1. 6. Basit bir teleskop modeli hazırlayarak sunar
Bütün gök cisimlerini içinde bulunduran sonsuz boşluğa uzay denir.
Uzayla ilgili araştırmalar yapabilmek için çeşitli teknolojiler geliştirilmiştir
- Uzay istasyonları
- Teleskoplar
- Uzay mekikleri
- Yapay uydular,
- Uzay roketleri bunlardan bazılarıdır.
UZAY İSTASYONU
Uzaya giden bilim insanlarının, uzayda uzun süre kalmalarını sağlayan uzay araçlarına uzay istasyonu denir.
UZAY ROKETİ
Uzaya insanları ve diger uzay araçlarını (uydu, malzeme) taşımada kullanılan araçlardır.Aynı zamanda uzaydaki araçların hareket etmesini saglamak için kullanılır
Uzay roketleri genellikle bir kez kullanılır.Günümüzde tekrar kullanılabilir olanları geliştirlmeye başlanmıştır
UZAY MEKİĞİ
Uydu yerleştirmek , ağır kütleli malzemeleri uzaya taşımak ve uzayla ilgili araştırma yapmak için kullanılır.
Tekrar kullanılabilen uzay aracıdır.
İlk uzay mekiği Columbia Uzay Mekiğidir
UZAY SONDASI
Uzayı araştırmak için uzaya gönderilen uzaktan kontrol edilebilen insansız uzay aracıdır
UZAY TELESKOBU
Yapısında kullanılan mercekler ile uzaktaki cisimleri yakındaymış gibi gösteren araçlardır.
İlk teleskop Hans Lippershey tarafından icat edilmiştir.
Astronomide gökyüzünü incelemek için kullanılan ilk teleskobu Galile Galileo icat etmiştir.
Teleskop icat edilmeseydi diğer gezegenler ve gök cisimleri hakkında bilgi sahibi olunamazdı.
Teleskop çeşitleri ;
- Radyo teleskobu
- X- ışını teleskobu
- Optik teleskoplar (mercekli ve aynalı teleskop)
Mercekli Teleskop
- İlk teleskoplardır.
- Uzayda cisimlerden gelen ışınları mercekler ile toplayıp, kırarak görüntü oluşturur.
- Galile Galileo’nun teleskobu mercekli teleskoptur
Aynalı Teleskop
- Uzaydaki cisimden yansıyan (gelen) ışınları büyük bir ayna ile toplayıp , oluşan görüntünün bir yada daha fazla aynalarla gözümüze ulaşmasını sağlar.
- Newton’un kullandığı teleskop aynalı teleskoptur
Radyo Teleskobu
- Uzaydan gelen radyo dalgalarını toplayarak görüntü oluşturur
- Hubble Uzay Teleskobu
- Dünya’nın yörüngesine yerleştirilmiş Hubble uzay teleskobu gece-gündüz uzayın derinlikleri ile ilgili daha net görüntü sağlamaktadır
- 1990 yılında uzaya fırlatılmıştır.
- Aralık 2021 de fırlatılan James Webb Uzay Teleskobu, uzaya gönderilmiş en güçlü teleskoptur.
James Webb Uzay Teleskobundan Görüntüler
YAPAY UYDU
İnsanların, Dünya’nın ve diğer gezegenlerin yörüngelerine yerleştirdiği cisimlere yapay uydu denir.
Uydular; gözlem , keşif ve haberleşme amaçlı kullanılır.
Uzaya ilk yapay uyduyu Rusya göndermiştir. Uydunun adı Sputnik 1 dir
Türkiye’nin Uzaya Gönderdiği Uydular
- Haberleşme ve iletişim uyduları
- Türksat 3A
- Türksat 4A
- Türksat 4B
- Türksat 5A
- Türksat 5B
- Göktürk 2 ⇒ Gözlem amaçlı uydu
- Göktürk 1 ⇒ Askeri amaçlı istihbarat keşif uydusu
- Rasat ⇒ İlk yer gözlem uydusu
- Türksat-1B, Türksat-1C ve Türksat -2A , Bilsat Türkiye’nin görevini tamamlamış uydularıdır
UZAY KİRLİLİĞİ
Uzayda işlevini bitirmiş yapay uydular, yakıt tankları , uzay aracı parçaları uzay kirliliğine neden olur.
Uzay kirliliği uzay araçlarına ve astronotlara zarar verebilir.
Uzay kirliliğini önlemek için uzaya gönderilen araçların, uyduların Dünya’ya dönmeleri sağlanmalıdır.
TEKNOLOJİ VE UZAY ARAŞTIRMALARI ARASINDAKİ İLİŞKİ
Uzay çalışmaları sonucunda teknolojide yeni buluşlar yapılmıştır.
Uzayı araştırmak için geliştirilen alet ve teknoloji, günlük hayata uyarlanması sonucu değişik ürünler geliştirilmiştir
- Dijital paneller
- Şarj aleti
- Teflon
- Güneş panelleri
- Streç film
- Alüminyum folyo
- Mri teknolojileri
- Cep telefonu teknolojileri
- Nasa’nın uydu teknolojileri sayesinde kuraklık çeken ülkelerde yer altı suları keşfedilmiştir.
IŞIK KİRLİLİĞİ
- Işığın; yanlış yerde, yanlış miktarda, yanlış yönde ve yanlış zamanda kullanılmasına ışık kirliliği denir. Işık kirliliği, uzman olmayanlar tarafından yapılan park, bahçe, çevre ve sokak aydınlatmalarıdır.
- Işık kirliliği , gök bilimcilerinin teleskoplarla gök cisimlerini izlemelerini engeller.
- Gök cisimlerinden gelen ışığın şehir ışıklarında kaybolması uzay ile ilgili araştırmaları engeller.
RASATHANE
- Astronomların gökyüzü ile ilgili araştırma ve çalışmalarını yürüttükleri yerlere rasathane (gözlemevi) denir.
- Rasathaneler içlerinde bir veya birden fazla teleskobun çalışma odalarının bulunduğu büyük binalardır.
- Rasathaneler şehir ışıklarından uzak yüksek yerlere kurumuştur. Bunun nedeni; hava ve ışık kirliliğinden uzak daha iyi ve net gözlem yapabilmektir.
- En gelişmiş rasathane Antalya Toros Dağlarına kurulmuştur
güzel