KAZANIMLAR:
F.5.3.1.1. Kuvvetin büyüklüğünü dinamometre ile ölçer.
F.5.3.1.2. Basit araç gereçler kullanarak bir dinamometre modeli tasarlar.
- Duran bir cismi hareket ettirebilen,
- Hareketli cisimleri hızlandıran , yavaşlatan, durduran,
- Cisimlerin hareket yönlerini, şekillerini değiştiren etkiye kuvvet denir.
Kuvvet bir cismi “itme” veya “çekme” şeklinde olabilir.
Bu nedenle;
- Market arabasını iterken,
- Odanın kapısını kapatırken,
- Topa vururken
- Çantayı masanın üstüne kaldırırken
- Balkonda sepeti çekerken gibi birçok olayda kuvvet uygularız.
Kuvvetin Etkileri Şarkısı 🎵✨
Kuvvetin büyüklüğünü ölçmek için kuvvetin esnek cisimler üzerindeki etkilerinden yararlanılır.
•Esnek cisimler, üzerine kuvvet uygulandığında şekli değişebilen , üzerindeki kuvvetin etkisi üzerinden kalkınca eski haline dönen cisimlerdir.
Esnek maddelere örnekler; Lastik, yay ve sünger gibi maddeler
Kuvvetin büyüklüğü dinamometre ile ölçülür. Kuvvetin birimi “Newton “dur. “N” harfiyle gösterilir.
- Dinamometre içinde esnek (sarmal) yay vardır
- Dinamometreye asılan bir cisim veya uygulanan kuvvetin etkisiyle yay uzar
- Yay ne kadar fazla uzarsa uygulanan kuvvet o kadar fazladır.
- Yayın uzama miktarı ile uygulanan kuvvet doğru orantılıdır.
- Dinamometre üzerinde eşit bölümlendirilmiş bir gösterge vardır. Bu göstergedeki her bir bölme belirli bir kuvvet değerine denk gelir.
Dinamometrelerde kullanılan yayın, belirli bir esneklik sınırı (ölçebileceği kuvvet sınır) vardır.
•Dinamometrelerin üzerinde ölçebilecekleri en büyük kuvvet değeri yazılıdır.
•Dinamometreye bu sınırdan fazla kuvvet uygulanırsa yayın esnekliği bozulur ve dinamometre kullanılamaz hale gelir.
•Dinamometrenin ölçebileceği kuvvetin büyüklüğü, dinamometrenin içerisindeki yayın cinsine ve kalınlığına bağlıdır.
•Küçük kuvvetleri ölçmek için ince yaylı dinamometreler, büyük kuvvetleri ölçmek için kalın yaylı dinamometreler kullanılır.
Aynı basketbol topu K-L ve M dinamometrelerine asılmışlar. Ve dinamometrelerin uzama miktarları farklıdır. Bunun nedeni; dinamometrelerde kullanılan yayların kalınlıklarının farklı olmasıdır.
•İnce yay çok uzar, kalın yay az uzar.
•Yayların kalınlık sıralaması; L > K > M
Özdeş dinamometrelere A, B, C ve D cisimleri asıldığında. Dinamometrelerdeki yayların uzama miktarları farklıdır. Bunun nedeni; cisimlerin ağırlıkları birbirinden farklıdır.
Dinamometreye asılan cismin ağırlığı arttıkça, dinamometredeki yayın uzama miktarı artar.
Dinamometrenin ölçüm aralığını hesaplama;
•Dinamometrede her bir bölmenin kaç N’lık değere denk geldiğini bulmak için;
•Dinamometrenin ölçebileceği en büyük kuvvet değerini ölçüm çubuğunun toplam bölme sayısına böldüğümüz de bir bölmenin kaç N ölçebildiği bulunur.
Dinamometre hesaplama örnekleri
KENDİ BASİT DİNAMOMETREMİ TASARLIYORUM
Basit araç gereçlerle kendi dinamometremizi tasarlayabiliriz. En önemli kısım dinamometre içinde kullanılan yay yerine kullanmamız gereken esnek madde seçimidir.
•Esnek madde yerine; paket lastiği, saç tokası balon gibi uç kısmına asacağımız cisimleri tartabileceğimiz dinamometremizi tasarlayabiliriz.
•Esneyecek malzemenin uzama miktarını ölçmek için cetvele de ihtiyacımız vardır.
ETKİNLİKLER
