KAZANIMLAR
FB.5.1.2.1. Ay’ın özellikleri, dönme ve dolanma hareketleri ile ilgili bilimsel çıkarım yapabilme
a) Ay’ın özellikleri, dönme ve dolanma hareketleri ile ilgili nitelikleri tanımlar.
b) Ay’ın özellikleri, dönme ve dolanma hareketleri ile ilgili topladığı verileri kaydeder.
c) Ay’ın özellikleri, dönme ve dolanma hareketleri ile ilgili verileri değerlendirir.
Bir gezegenin etrafında, gezegenin çekim etkisi ile belirli bir yörüngede dolanma hareketi yapan gök cisimlerine doğal uydu denir.
- Dünyamıza en yakın gök cismi olan Ay, Dünyamızın tek doğal uydusudur.
- Ay, Dünya ve Güneş gibi küresel şekillidir.
- Ay, Dünya’dan küçüktür. Ay’ın çapı Dünya’nın çapının yaklaşık olarak 4’te 1’i (1/4) kadardır.
- Ay ışık kaynağı değildir. Ay, üzerine düşen Güneş ışınlarını yansıtır. Bu sayede Dünya ‘dan geceleri ve bazen gündüzleri gözlemlenebilir.
•Dünya’nın etrafını saran hava tabakasına atmosfer denir. Dünya’nın üzerine düşen meteor adı verilen küçük boyutlardaki kaya ve taş parçaları atmosfere girdiklerinde sürtünme nedeniyle parçalanarak ufalanırlar.
- Ay’ın atmosferi yok denecek kadar azdır. Meteor adı verilen kaya ve taş parçaları Ay’ın çok ince olan atmosferini geçerek Ay yüzeyine ulaşır. Ay yüzeyine ulaşan meteorlar irili ufaklı çukurlar oluşturur, bu çukurlara “krater” adı verilir.
- Ay’ın üzerinde krater sayısı fazladır.
- Ay yüzeyinde kayalıklar, vadiler, dağlık bölgeler vardır. Diğer bölgelere göre düz, geniş ve karanlık alanlara deniz denir.
Ay’da atmosfer yok denecek kadar az olduğu için;
- Gece-gündüz arasındaki sıcaklık farkı çok fazladır.
- Yağmur, kar ve rüzgar gibi hava olayları Ay’da görülmez.
- Hava olayları olmadığı için yüzeyindeki toz tabakaları değişmeden kalır. Ay’da araştırma yapan astronotların ayak izleri ve uzay araçlarının tekerlek izleri uzun yıllar boyunca değişmeden kalır.
Ay’da oksijen ve su olmadığı için yaşam yoktur.
- Ay’da yaşam olması için; oksijen olmalı , Güneş’ten gelen zararlı ışınları Ay’ın atmosferi süzmelidir, su olmalıdır, yer çekimi kuvvetinin biraz daha fazla olması gerekir.
Ay’da Oluşturulabilecek Yaşam Alan Yapıları
UZAYDA İLKLER
AYIN HAREKETLERİ
Astronomide bir cismin başka bir cisim etrafında (yörüngede) yaptığı harekete dolanma hareketi, bir cismin kendi ekseni etrafında yaptığı harekete ise dönme hareketi denir.
Ay hem dönme hem de dolanma hareketi yapan gök cismidir.
Ay, kendi etrafındaki dönme hareketini saat yönünün tersine gerçekleştirir.
Ay’ın dolanma hareketlerinden biri Dünya’nın etrafında yaptığı harekettir. Ay’ın Dünya etrafında yaptığı dolanma hareketini ve kendi etrafında yaptığı dönme hareketini tamamlama süreleri birbirine eşittir. Bu nedenle Dünya’dan Ay’a bakıldığında Ay’ın hep aynı yüzü gözlemlenir. Ay’ın Dünya’dan gözlemlenemeyen diğer yüzüne karanlık yüz denir.
Ay aynı zamanda Dünya ile birlikte Güneş’in etrafında dolanma hareketi yapar.
Ay’ı Dünya’dan gözlemlediğimizde bazı geceler göremezken bazı geceler Türk bayrağımızdaki gibi hilal şeklindedir.
Ay, Dünya etrafında dolanma hareketi yaparken Güneş ve Dünya’ya göre konumu sürekli değişir. Bu durum Ay’ın Güneş’ten ışık alan kısımlarının oranının sürekli değişmesine ve Dünya’dan bakan birinin Ay’ı farklı şekillerde görmesine neden olur. Ay’ın farklı şekillerde görülmesine Ay’ın evreleri denir.
Ay’ın evreleri yaklaşık 29.5 günde tamamlanır. Bu süre Ay takviminde 1 ay olarak adlandırılır.
Yeniay, ilk dördün, dolunay ve son dördün Ay’ın ana evreleridir. Ana evreler arasında gerçekleşen Hilal ve Şişkin ay Ay’ın ara evreleridir. Ay’ın iki ana evresi arasında geçen süre yaklaşık 1 haftadır.
Görseldeki ? işaretlerine tıklayarak Ay’ın evreleri ile ilgili açıklamalara ulaşabilirsiniz
- Her ay, Ay’ın ana evreleri birer defa, ara evreleri ikişer defa gözlemlenir.
